Պարզ
Աղքատ
Քուրք
Բաղարջ
Պանիր
Թակարդ
Ածանցավոր
Չտես- չ + տես
Թագավորական- թագ+ավոր+ական
Անպատվություն- ան+ պատիվ+ ություն
Անհամար- ան+համար
Չտեսած- չ+տես+ած
Բարդ
Ջաղացպան- ջաղաց+պան
Կիսավեր- կես+ավեր
Խնամախոս-խնամի+ա+խոս
Տունուտեղ- տուն+ու+տեղ
Խոտհարք-խոտ+հարք
Աշխարհի մասին տեղեկությունները մենք հիմնականում ստանում ենք տեսնելով: Մեզ շրջապատող առարկաները, նրանց ձևն ու չափը տեսնում ենք լույսի շնորհիվ: Լույս արձակող մարմինները կոչվում են լույսի աղբյուրներ:Դրանք լինում են բնական՝ Արեգակը, կայծակը, աստղերը, լուսատտիկը, և արհեստական:
Կարո՞ղ ես մի քանիսը թվարկել:
Լույսը տարածվում է ուղիղ գծերով՝ ճառագայթներով: Տեսե՞լ եք, թե ինչպես է արևի ճառագայթը լուսամուտից ներս ընկնում: Լույսն անցնում է ապակու միջով, որովհետև ապակին թափանցիկ է: Մարմինների մեծ մասը անթափանց են:Այդպիսի մարմինների հետևի մասում, ուր լույսը չի կարող ընկնել, ստվեր է գոյանում: Ստվերի օգնությամբ կարելի է իմանալ ժամանակը. կեսօրին, երբ Արեգակը մեր գլխավերևում է, ստվերները կարճ են, իսկ առավոտյան և երեկոյան՝ երկար:
ՁայնԵրբ ինչ-որ առարկա շատ արագ շարժվում է, շարժվում է նաև դրա շուրջը եղած օդը: Օդի այն տատանումներից էլ առաջանում է ձայնը: Օրինակ, խոսելիս թոքերից դուրս եկող օդը շարժում է մեր կոկորդի ձայնալարերը:
Ձայները մարդկանց և կենդանիներին օգնում են կողմնորոշվել շրջապատում, հաղորդակցվել միմյանց հետ և զգուշանալ վտանգներից:
Փորձե՛ք խոսելիս ձեռքը դնել կոկորդին և կզգաք ձայնալարերի տատանումը:
Ձայնն էլ, ինչպես լույսը, տարածվելու արագություն ունի: Բայց ձայնի արագությունը շատ ավելի փոքր է, քան լույսինը: Ամպրոպի ժամանակ երևի նկատած կլինեք՝ նախ երևում է կայծակը, ապա նոր լսվում է որոտի ձայնը: Իրականում որոտն ու կայծակը միաժամանակ են առաջանում, բայց կայծակի լույսն ավելի արագ է հասնում մեր աչքերին, քան որոտի ձայնը՝ ականջներին:
Ձայնը նույնպես, որոշ մարմինների դիպչելով, կարող է անդրադառնալ: Հենց դա էլ անվանում ենք արձագանք:
Հարցեր և առաջադրանքներ
1.Ո՞րն է կոչվում լույսի աղբյուր: Թվարկել տեսակները: Այն մարմինները, որոնք լուսավորում են մեր շուրջը, կոչվում են լույսի աղբյուրներ: Դրանք լինում են բնական և արհեստական: Բնական է՝ արև, կայծակը, լուսինը, արհեստական են՝ էլեկտրականությունը, կրակը:
2. Ի՞նչն են անվանում ձայն: Երբ տարբեր առարկաներ արագ շարժվում են, շարժվում է նաև նրանց շուրջը եղած օդը: Օդի տատանումներից էլ առաջանում է ձայնը:Խոսելիս թոքերից դուրս եկող օդը շարժում է մեր կոկորդի ձայնալարերը:
3.Ի՞նչն են անվանում արձագանք- Ձայնը որոշ մարմինների դիպչելով, անդրադառնում է: Հենց դա էլ անվանում ենք արձագանք:
Արփի Խալաթյանի բլոգ 